Bookmark this on Delicious
(Portret van Casanova als oude man.)
Staatsgarantie voor de banken? Ach, waarom ook niet. Maar de seksindustrie nationaliseren, daar waagt zelfs de wanhopigste socialist zich niet aan. Nochtans zijn er precedenten. In het Europa van de achttiende eeuw was seks een zaak van staatsraison. De betere klassen beleefden een subcultuur van concubinaat en prostitutie. In een tijd van verstandshuwelijken had het weinig zin om naar romantiek te zoeken. Dus rommelde iedereen vrolijk aan. Sociale mobiliteit dwong je af tussen de lakens. Van Moskou tot Londen strekte zich een netwerk uit van boudoirs en bedgeheimen. Voor een slaapkameratleet als Casanova was het hard werken.
Op het eind van zijn sportieve loopbaan trok Casanova zich terug in het kasteel van een bewonderaar in Noord-Bohemen (het huidige Tsjechië). Daar schreef hij zijn fameuze memoires. Het ongecensureerde manuscript van Histoire de ma vie zou uiteindelijk 12 delen feestplezier opleveren. Casanova’s postume roem was gebaseerd op de vele ingekorte en gemanipuleerde roofdrukken die meer dan een eeuw lang werden verkocht als authentiek document. Na heel wat omzwervingen kwam het manuscript van Histoire de ma vie in handen van de firma Brockhaus, de uitgever van de gelijknamige encyclopedie. Het werk aan de ongecensureerde editie zou pas na de Tweede Wereldoorlog beginnen, nadat het manuscript de geallieerde bombardementen op Leipzig had overleefd.
Casanova lijkt een Don Juan met moreel besef. Die legendarische verleider steelt vrouwenharten op industriële schaal, zonder enig teken van wroeging. Dat was zeker niet de stijl van Casanova, hoewel de vrouwelijke prooien in Histoire de ma vie niet zelden labiel zijn. Dus ja, het Venetiaanse wonderkind maakte wel degelijk misbruik van andermans zwakheden. Maar hij had lief, maakte vervolgens dat hij weg kwam en betaalde (meestal) de rekening. Echte schurkenstreken bewaarde hij voor speciale gelegenheden.
Het oplichten van idioten was volgens Casanova een teken van intelligentie. Een van de meer groteske slachtoffers uit Histoire de ma vie is een excentrieke en goedgelovige Parijse weduwe, madame d'Urfé genaamd. Mevrouw de markiezin wordt een van de minnaressen van Casanova. Zijn verbluffende kennis van occulte onzin en kabbalistiek zal haar ondergang betekenen. Ze draagt Casanova op om uit te vissen hoe ze herboren kan worden in een nieuw lichaam. Uiteindelijk stelt hij madame d'Urfé voor om magisch ceremonieel uit te voeren, zodat ze zichzelf kan bezwangeren en een jongen kan baren die bij de geboorte haar ziel zal overnemen. Dat kwam uiteraard niet goed, maar intussen had Casanova toch enkele keren op haar kosten heen en weer gereisd door Europa.
Casanova was fundamenteel onderweg. Hij kwam overal, kende iedereen, van Voltaire tot Mozart, en stelde al die ervaringen op schrift. Bronnenonderzoek wijst uit dat de Casanova zeer waarheidsgetrouw te werk ging. Zijn blik op de wereld was indrukwekkend ruim, een kwaliteit die hij deelde met de meeste collega’s uit de betere kringen. Het maakt van hem een van de eerste werkelijk Europese schrijvers. Histoire de ma vie, in het Nederlands vertaald door Theo Kars, is een monument van mateloze vrijpostigheid. En dat voor een christelijke vrijmetselaar die zelfbeheersing als de grootste deugd bestempelde.
Harold Polis
(Dit stuk verscheen eerder in De Morgen van 12 november 2008.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten