Deze keer lijkt het anders - de financieringswet en hoe haar te overleven

Dinsdag 20 juli 2010: technici van het Institut Emile Vandervelde (PS) en het VOKA onderzoeken een gat van acht meter diep in de Henri Jasparstraat in Sint-Gillis. De Belgische overheidsschuld heeft in het eerste kwartaal de mijlpaal van 100% van het bruto binnenlands product (bbp) overschreden.

Eerst de centen en dan de moraal. Zodra het woord 'financieringswet' beginnen we enthousiast te tellen. Maar wat gaan we doen zodra we, letterlijk en figuurlijk, uitgeteld zijn? ‘La politique ce n’est qu’une certaine façon d’agiter le peuple avant de s’en servir’, beweerde Talleyrand.
De boeiendste passages in onze geschiedenis draaien rond schijnheiligheid. De held uit die verhalen is vaak een man die zijn mening verbergt, zoals de gierigaard zijn geld. Van alle schijnheiligen was Talleyrand ongetwijfeld de grootste. In zijn slechtheid liet Talleyrand iedereen ver achter zich. Napoleon, toch ook niet bepaald een koorknaap, noemde hem een ‘merde dans un bas de soie’. En er is een tijd geweest dat de kwade diplomatieke genius van het Congres van Wenen in Europa algemeen gevreesd werd als ‘le diable boîteux’ en ‘le prince du mal’. Niemand wist wat de man echt dacht. Maar handelen en regelen kon hij als de beste.
(Met filmpjes over Talleyrand, de knorrende Alains (Finkielkraut en Badiou), en David Cameron versus Nassim Nicholas Taleb.)

Het romantische verlangen in het papieren tijdperk

Op zaterdag 4 september geef ik om 17.00 uur een lezing tijdens het openingsweekend van filosofiehuis Het Zoekend Hert, in Antwerpen. De titel van mijn verhaal is 'Het romantische verlangen in het papieren tijdperk'. Ik beloof me niet aan een duivelsuitdrijving te wagen. Maar ik zal wel de hamer hanteren: wat is onze leescultuur waard? Met gastoptredens van o.a. Cervantes, Milton Friedman, Plantin, Steve Jobs en het gezond verstand van Vanessa Hoefkens.


Check www.zoekendhert.be

God en andere verhalen - over Karen Armstrong

We zijn het gewend om elkaar als ongelovigen te zien. God lijkt zo intens afwezig in het openbare leven dat we veel dichter bij de Franse laïcité staan dan we toegeven. En als God dan toch een gastoptreden maakt, dan vaak als probleem of als volksgebruik. Meisjes met hoofddoeken maken ons zenuwachtig, omdat hun beslissing de consensus verstoort. Of al die zusters daarmee de orthodoxie belijden of begrijpen, is zeer de vraag. Ook in het gedrag van randkatholieken spelen er persoonlijke, areligieuze redenen mee wanneer ze op de grote levensmomenten teruggrijpen naar gebruiken die hen grotendeels duister blijven. Die onwennigheid delen ze met heel wat ongelovigen voor wie het gebruik van rituelen uitdraait op trial and error. Over die optelsom van oprecht geklungel, tegenstrijdige authenticiteit en menselijke fantasie gaat Een geschiedenis van God van Karen Armstrong. (Met filmpje van Karen Armstrong, Elie Wiesel en)

(Op de foto: de persoonlijke God in actie. Oekraïense militairen worden gewijd door een orthodoxe priester, ter ere van hun nationale feestdag, op 24 augustus 2009.)

Wat is vrijheid? - over The road to serfdom van Friedrich Hayek

Vrijheid is: trouwen met de ceo van een beursgenoteerd bedrijf en leven in weelde. Op de foto staat Salma Hayek tussen haar man François-Henri Pinault, ceo van PPR, en haar schoonvader François Pinault, stichter van PPR. Het zijn de mannen die onder meer Gucci en Fnac bezitten. Maar de ene Hayek is de andere niet niet. Voor econoom Friedrich Hayek draaide alles om politieke en economische vrijheid. Die siamese tweeling mocht niet worden gescheiden. Als dat wel gebeurt, dan dreigt de dictatuur. Hayek duikt te pas en te onpas op in discussies over de staat: wanneer moet de overheid zich afzijdig houden en wanneer moet ze ingrijpen? In The Road to Serfdom plaatst Hayek dat dilemma centraal. Het is ten dele een kennisprobleem: hoe kan je voldoende kennis vergaren om de juiste beslissing te nemen? Een overheid die ingrijpt, doet dit niet zelden op basis van onvoldoende feiten en met een te groot geloof in rationeel handelende burgers.
(Met de Keynes-Hayek rap en een interview met Hayek zelf.)

Rare jongens, die Romeinen - De ongemakkelijke waarheid over het oude Rome

Het is maar de vraag wat we van het oude Rome moeten onthouden. Tom Holland lijkt in Rubicon. Het einde van de Romeinse republiek te suggereren dat we vooral veel moeten vergeten. De bloeddorstige bende bijgelovige machtswellustelingen heeft een spoor van vernieling getrokken. De vooruitgang die de Romeinen boekten als bestuurders, imperialisten en handelaars, ging gepaard met oorlog en bloedschande. En op lange termijn is hun erfenis verloren gegaan. Van de Renaissance tot de constructie van de Europese Unie, telkens weer opnieuw hebben Europeanen teruggegrepen naar het oude Rome, om er hun eigen versie van te samplen. Maar het oude Rome is geen jukebox met catchy songs die de soundtrack vormen bij natievorming of megalomane fantasieën. Het oude Rome houdt ons een spiegel voor. In de versie van Tom Holland zijn de Romeinen mensen wiens pad je beter niet kruist. (Met filmpjes en podcasts van I, Claudius en Tom Holland.)

(In het echt waren hun neuzen groter: Richard Burton als Marcus Antonius en Liz Taylor als Cleopatra, twee historische personages die eerder ellendig aan hun einde komen in Rubicon.)

Casinocultuur - over helden en slachtoffers van de kredietcrisis

De stresstest van de Europese banken was toch een beetje om te lachen. Want hoe kun je nu een rampscenario testen als je de echte ramp buiten beschouwing laat? Een land dat failliet gaat bijvoorbeeld. Die mogelijkheid vond men niet de moeite waard om te testen. De stresstest moest vooral de perceptie verbeteren: het vertrouwen in de banken versterken, komt ook de economische relance ten goede. Het goede nieuws is dat we dankzij de stresstest meer weten over de financiële structuur van banken. Als je The Big Short. Inside the Doomsday Machine van Michael Lewis leest, besef je dat de kredietcrisis mee is veroorzaakt door een gebrek aan informatie. Onkunde, kwade wil, hebzucht en naïeve slachtoffers: de ultieme combinatie. Maar wie deed wat in de aanloop tot de crash van 2008?

(Met filmpjes over Michael Lewis, John Paulson, Joseph Stiglitz en Boer Wortel. Op de foto: Richard Fuld, voormalig CEO van het failliete Lehman Brothers en echte schurk, moet op 6 oktober 2008 uitleg gaan geven aan de Amerikaanse verkozenen des volks.)

Besmet met succes - over The tipping point van Malcolm Gladwell

Mislukken is geen kunst. Iedereen kan sneuvelen aan de gevolgen van goede bedoelingen. Succes heeft meer zin. Liefst op zo’n manier dat de rest van de wereld ontzag en jaloezie voelt. De Canadees-Amerikaanse essayist Malcolm Gladwell heeft er zijn levenswerk van gemaakt om te proberen te beschrijven hoe succes tot stand komt. Van Sesamstraat en Mad Men tot Hush Puppies en misdaadbestrijding.
(Met een Sesamstraat-remake van Mad Men en een video-interventie van de immer ernstige Nassim Nicholas Taleb over de rol van het toeval bij succes.)

De dictatuur van het grote gelijk - over The march of folly van Barbara Tuchman

Wie zomer zegt, zegt Hertoginnedal. De laatste keer dat het kasteel als vakantiekolonie voor neurotische politici is gebruikt, maakte de modale Vlaming kennis met Joëlle Milquet. Sinds het fatale formatieberaad in 2007 is die liefde alleen maar toegenomen. Voormalig onderhandelaar Karel De Gucht wilde na afloop graag De mars der dwaasheid schenken aan Milquet. België als permanente diplomatieke conferentie zou niet misstaan in een hernieuwde editie van die klassieker. Ware het niet dat Tuchman het uiteraard over ernstige dingen heeft.
(Deze entry bevat ook een fantastische video waarin Jared Diamond praat over de ondergang van beschavingen.)