De gelukkige lezer

Na de gelukkige huisvrouw is er nu ook de gelukkige lezer, een specimen dat volstrekt happy is bij de aankoop van enkele riemen bedrukt papier, al dan niet met wikkel en leeslint. In de krant De Morgen staat elke beursdag een portret van zo'n gelukkige lezer. Stuk voor stuk gemotiveerde kopers die los gaan op de beurs. Nu diezelfde krant meldt dat de inflatie terug is van weggeweest, kan de gelukkige lezer ook weer het prijsargument onder het stof vandaan halen. Want boeken, dames en heren, zijn toch zo gruwelijk duur! Calculatiegevoelige mensen (zoals het deel van de bevolking dat bij uitgeverijen werkt) weet dat die perceptie niet op feiten berust. Alles heeft nu eenmaal een prijs, zeker ook een boek.

Als je voor de gelegenheid de blik zou verengen tot de literatuur, dan kan je niet anders dan vaststellen dat een roman goedkoop is. Zo'n roman is uniek (of doet alsof) en is het resultaat van een aantal inspanningen waarvan de belangrijkste (het schrijven) in de meeste gevallen niet naar waarde kan worden geschat. In een samenleving die tuk is op kwantificeren blijft de literaire inspanning een onmeetbare uitzondering. Soms zelfs een mateloze uitzondering, als zo'n boek het resultaat is van een creatieve doolage die ver voorbij de grenzen van de beschikbare tijd en energie leidt. In het verlengde daarvan ligt de inspanning van de uitgever die zich tijdelijk gedraagt als een culturele instelling. Al die contradicties maken het boekenvak moeilijk leesbaar voor buitenstaanders.

Deze week heb ik twee memorabele gesprekken achter de rug met beursbezoekers die hun beklag deden over de prijs van het boek. Uiteraard vonden ze hun boeken te duur en wilden ze l'argent et l'argent du beurre. Ik heb hen proberen uit te leggen hoe relatief die 20 euro is. Je klinkt al gauw als iemand die honger in de wereld ontkent. Van de weeromstuit hoor je jezelf ook een oproep lanceren voor een ruim bemeten consumptiepatroon. Maar het ergste van al is dat je tijdens zo'n discussie beseft als uitgever dat er mensen zijn die voluit mogen lezen wat ze willen en daar nog tijd voor hebben ook. Ja, kijk, dan stelt die 20 euro niets voor.

Harold Polis